Else Lasker-Schüler
Şiir: Else Lasker-Schüler (1869−1945), „Mein blaues Klavier“
Çeviri / Übersetzung: © Safiye Can, 2015
Grafik: Ferdi Tosunlu
Barışalım biz bu gece
Kocaman bir yıldız düşecek avucuma
Nöbet tutalım biz bu gece.
Dualar edelim
Arp gibi keskin dillerde.
Barışalım biz bu gece
Tanrı sesi içimizden taştıkça.
Çocuklar ki kalbimizdir
Dinlenmek ister yorgun şirin.
Ve dudaklarımız öpüşmelidir
Neden çekinelim?
Yüreğim yüreğinin sınırında
Kanındır yanaklarımı kızıla çalan.
Barışalım biz bu gece
Kalpleşirsek ölümsüzlük
Bizimle.
Kocaman bir yıldız düşecek
Avucuma.
Şiir: Else Lasker-Schüler (1869−1945), „Versöhnung“
Çeviri / Übersetzung: © Safiye Can, 2013
Bu şiir ilk defa Türkçe’ye çevrildi
Else Lasker-Schüler 1869’de yahudi kökenli tüccar ve özel bankacı Aron Schüler ve Jeanette çiftinin altıncı çocuğu olarak Rheinland-Pfalz‘a bağlı Elberfeld şehirinde dünyaya geldi.
1880 yılında sağlık nedenlerinden dolayı 11 yaşında iken okuldan alındı ve evde özel ders görmeye başladı. 1890 yılında çok sevdiği annesini yitirdi; annesinin ölümü kendisini yaşamı boyunca etkiledi ve onun yasını tuttu, adına şiirler adadı. 1898’de Dr. Berthold Lasker ile tanışıp evlendi ve yeni evli çift Berlin’e yerleşti. Burada kendisini çizgi ve resim sanatına veren Else Lasker-Schüler, Berlin’in Tiergarten semtinde bir stüdyo kiraladı. Yakın dostu şair Peter Hille sayesinde iki kardeş Heinrich ve Julius Hart ile tanıştı. 1897’de babası vefat etti. Oğlu Paul’un 1899 yılındaki doğumundan sonra 1900 senesinde kocasından ayrıldı.
Ilk şiirleri 1899 yılında „Die Gesellschaft“ dergisinde yayımlandı. 1903’de yazar ve „Der Sturm” adlı dergiyi kuran Herwarth Walden ile evlendi. Aynı zamanda Alfred Döblin, Gottfried Benn, Franz Werfel, Georg Trakl gibi edebiyat dünyasının tanınmış yazarları ile arkadaşlık kurup edebiyat çevresini genişletti. 1906’de yakın dostu şair Peter Hille vefat etti. „Das Peter-Hille-Buch“ adında öykü kitabı yayımlandı. 1907’de „Die Nächte der Tino von Bagdad“ isimli öykü kitabı piyasaya sürüldü. 1909 yılında tiyatro oyunu „Die Wupper“ yayımlandı ve ilk defa 1919‘da Berlin‘de gösterildi. 1912’de eşi Herwarth Walden’den boşandı. 1913 ’de Rusya da mahkum olan anarşist Senna Hoy’u (Johannes Holzmann) ziyaret etti ve serbest bırakılması için mücadele verdi. Aynı senede şiir kitabı „Hebräische Balladen“ yayımlandı. 1. Dünya Savaşı’nda Franz Marc gibi birçok edebiyat dostunu kaybetmesi yaşamını hüzne boğdu. Onların anısına „Der Malik“ öyküsünü yazdı. 1927’de oğlu Paul’un ölümü onu derinden etkiledi. Toplumdan ve insanlardan kaçar oldu ve kendini şiirlere ve öykülere odakladı. Kendini kaptırdığı kuruntu dünyasında elli yıla yakın düzensiz ve göçebe şair yaşamını sürdürdü. 1932’de Else Lasker-Schüler ve Richard Bellinder’e Kleist Ödülü verildi. 1933’de Nazilerden İsviçre’ye kaçmak zorunda kaldı, oradan da Filistin’e gitti. 2. Dünya Savaşıdan dolaya bir daha İsviçre’ye dönmedi.
22 Ocak 1945’de kalp yetmezliğinden Küdis’de yaşamını yitirdi.
Safiye Can
Fotoğraf: Else Lasker-Schüler, 1909/1910
Else-Lasker-Schüler-Vakfı’nın önerisi ile
Ceviri Siirler ile Okuma / Lesung mit Else-Gedichten, Benefizveranstaltung zu Gunsten von CAP ANAMUR/Deutsche Not-Ärzte e.V.
Safiye Can, 21.11.2015, 12–12:50h, Müzik: Harald Eller, Kontrabass
